آیا با خطرات غواصی آشنا هستید؟

خطرات غواصی (بیش از 80% خطای انسانی تاثیرگذار است)

مقاله خطرات غواصی جهت رفع نگرانی های شما از خطرات غواصی این ورزش مفرح و زیبا تهیه و تنظیم گردیده است. آسیب های ناشی از این رشته در اکثر مواقع ناشی از اشتباهات فردی و انسانی است. در این مقاله تلاش کرده ایم تا برخی از خطرات غواصی را با توجه به استاندارد های فنی – تخصصی همراه با تجارب شخصی بیان و تشریح نماییم. همچنین می توانید از شبکه هشدار غواصان (DAN) که یک سازمان غیر انتفاعی می باشد برای این منظور بهره‌مند گردید. توجه داشته باشید این شبکه منبع خوبی برای موارد ایمنی غواصی و اطلاعات پزشکی است.

تهدیدهای غواصی عبارتند از:

1. غرق شدن
2. بیماری برداشت فشار (DCS)
3. آمبولی انسداد رگها
4. مستی نیتروژن (ازت)
5. مسمومیت اکسیژن
6. مسمومیت مونوکسید
7. مسمومیت دی اکسید کربن
8. حبس نفس
9. همراهی غواص بد
10. لوازم غواصی بی کیفیت
11. انفجار در زیر آب
12.  صدمات ناشی از موجودات دریایی

◀ 1. غرق شدن

یکی از خطرناک ترین مواردی که جان یک غواص را تهدید می کند، غرق شدن است. شاید شما بیشتر در مورد بیماری های ناشی از برداشت فشار شنیده باشید. خطر غرق شدگی در غواصی بیشتر به عامل ترس ناگهانی، معادل “ترس موقع شنا” بر می گردد.

مواردی که منجر به ترس ناگهانی می گردد عبارتند از:

• تمام شدن هوای تنفسی
• اشکالات مربوط به زمان آموزش
• نداشتن مربی خوب

نکته: آموزش مناسب و داشتن یک همراه خوب می تواند شما را از این مشکل به دور نگه دارد.

◀ 2. بیماری برداشت فشار DCS

بیماری DCS عمدتا به وسیله جداول برداشت فشار غواصی و کامپیوتر غواصی قابل پیشگیری است. این به این معناست که اگر به آهستگی و با رعایت استانداردهای غواصی صعود نماییم دچار این بیماری نخواهیم شد.

پارامترهای موثر در بروز بیماری DCS عبارتند از:

• کم آبی بدن
• عدم آمادگی جسمانی
• خواب ناکافی
• مصرف الکل و مواد مخدر
• استرس های فیزیکی
• و…

دو عامل مهم باعث کاهش ریسک ابتلا به DCS خواهد شد.

1. غواصی در محدوده مجاز
2. توجه ویژه و اهمیت به عوامل موثر بر سلامت جسمی

توجه: در نهایت، نباید فرض کنید چون از جداول برداشت فشار غواصی یا کامپیوتر غواصی استفاده می کنید، در برابر خطرات ایمن هستید.

◀ 3. آمبولی یا انسداد شریان

آمبولی یا انسداد شریان ها یک نوع انسداد گازی در رگ ها است. این حالت زمانی رخ می دهد که حباب های هوا با فشار ناگهانی و آسیب به ریه، وارد رگ ها و جریان خون شده و باعث انسداد رگ می گردد.

مهم ترین عامل بروز مشکل انسداد رگ چیست؟ 

این مشکل زمانی رخ می دهد که غواص در زمان جابجایی از عمق بیشتر به عمق کمتر ، اقدام به حبس هوای درون ریه نماید. غواص با حبس نفس در هنگام صعود در زیر آب و کاهش فشار محیط اطراف، دست به دست هم داده تا حجم هوای داخل ریه ها از حداکثر طبیعی و حد تحمل بافت ریه ها بیشتر شود. در نتیجه این افزایش حجم موجب سوراخ شدن و یا پارگی غشا داخلی کیسه های هوایی شش ها می شود. لذا به جای تبادل مولکولی، حباب هوا وارد گردش خون ریوی و سپس وارد گردش خون می شود.

◀ 4. مستی ازت یا Nitrogen Narcosis

مستی ازت یک نوع احساس سرخوشی است که غواصان معمولا از عمق ۳۰ متری دچار آن می شوند. این نشئگی به خودی خود آسیبی وارد نمی کند.

عوارض موقت ناشی از مستی ازت:

1. کاهش استدلال
2. کاهش تمرکز
3. کاهش قدرت تصمیم گیری
4. ایجاد اعتماد به نفس کاذب و درنتیجه انجام کارهای غیر منطقی و خطرناک توسط غواص

توجه: مستی نیتروژن (ازت) یک از دلایل اصلی برای تمرکز بیشتر بر آموزش غواصی در اعماق بالای ۲۰ متر است.

◀ 5. مسمومیت اکسیژن

این مشکل عموما در غواصی با اکسیژن خالص و یا گازهای تنفسی که مقدار درصد اکسیژن آن بیشتر از هوای تنفسی باشد، اتفاق می افتد. براساس قانون فشار جزئی دالتون با افزایش فشار به همان نسبت فشار نسبی هر گاز نیز افزایش خواهد نمود. لذا با افزایش عمق، فشار نسبی گاز اکسیژن در گاز تنفسی نیز افزایش می یابد. در نهایت منجر به مسمومیت اکسیژن می شود. مسمومیت اکسیژن در غواصی بسیار خطرناک و مرگبار می باشد.

◀ 6. مسمومیت مونواکسید کربن

دلیل مسمومیت مونواکسید کربن در غواصی مربوط به زمان پر کردن کپسول های غواصی با استفاده از کمپرسور غواصی بنزینی یا دیزلی می باشد. یا اینکه به دلایل مختلف مقدار درصد گاز مونواکسید کربن در محیط اطراف کمپرسور غواصی، بیش از حد استاندارد باشد.

عامل مهم در زمان شارژ سیلندر غواصی با کمپرسور های غواصی بنزینی یا دیزلی:

• دقت به جهت وزش باد و قرارگیری ورودی هوای کمپرسور در موقعیتی بدور از اگزوز نیروی محرکه کمپرسور

◀ 7. مسمومیت دی اکسید کربن

این مسمومیت بیشتر در زمان استفاده از دستگاه های مدار بسته یا نیمه مدار بسته غواصی که هوای بازدمی بوسیله سودالایم مورد پالایش قرار می گیرد، رخ می دهد. برای جلوگیری از این مسمومیت نگهداری دوره ای دستگاه و تعویض به موقع سودالایم مصرفی بسیار ضروری می باشد.

◀ 8. حبس نفس

به زودی

◀ 9. لوازم غواصی بی کیفیت

در هنگام خرید تجهیزات غواصی هرگز نباید عجول بود. لوازم غواصی بی کیفیت مثل یک دوست بی کیفیت هستند و حتما شما رو یک روز در بدترین شرایط ممکن تنها می گذارند.

◀ 10. انفجار در زیر آب

انفجار در زیر آب می تواند متاثر از عوامل متفاوتی باشد. خطرات ناشی از انفجار در زیر آب تنها به انفجار مواد ناریه مختص نمی گردد. یک از رایج ترین و مرگ بار ترین نوع انفجار در بخش غواصی صنعتی است.

برای مثال جوشکاری و برشکاری زیر آب، چنانچه به جمع شدن گاز هیدروژن حاصل از فرایند جوش و برش زیر آب توجه نگردد، انفجارهای غیر قابل اجتنابی رخ خواهد داد. بنابراین از واکنش های شیمیایی حاصل از عملیات صنعتی در زیر آب تا غواصی در آب های مناطق جنگی ناشی از مواد منفجره، می تواند منجر به انفجار در زیر اب گردد.

ادامه دارد…..

◀ 11. موجودات دریایی:

خطرات غواصی ناشی از موجودات دریایی شاید آخرین خطراتی باشند که یک غواص را تهدید می کنند. اولین سوالی که یک آموزش پذیر غواصی می پرسد در مورد کوسه ها است. این نگرانی بیشتر از فیلم های تبلیغاتی ناشی شده است.

جالب است بدانید: کوسه ها موجودات بسیار خجالتی و مفید برای حفظ اکوسیستم دریاها هستند.

این موجودات اغلب با تغذیه از بقایای موجودات مرده و یا زخمی و ضعیف به زندگی خود ادامه می دهند. خبر خوب اینکه، هیچ گزارشی در خصوص حمله کوسه های خلیج فارس به انسان تا کنون ثبت نشده است.

در این بخش خطرات ناشی از موجودات دریایی بصورت مجزا و اختصاصی برای خلیج فارس مورد ارزیابی قرار می دهیم.

خطر حمله کوسه در خلیج فارس (البته خلیج همیشه فارس):

بیشتر گزارشات مربوط به حمله کوسه به انسان از انواع، کوسه سفید، کوسه ماکو، ببر کوسه، گاو کوسه و کوسه آبی می باشد. خبر خوب، در سواحل خلیج فارس کوسه های خطرناک زیست نمی کنند.

ادامه دارد……..

◀ 12. همراه شدن با غواص بد (غیر حرفه ای)

بزرگترین خطری که یک غواص را تهدید می کند (البته در صورت طی نمودن دوره آموزشی خوب) داشتن یک همراه بد است. برای درک مناسب تر این مطلب، یکی از تجارب غواصی خود را به زبان محاوره شرح می دهم.

«دی و بهمن سال۱۳۸۰ و یک پروژه غواصی در سد لار»

در ابتدا توضیح مختصری در مورد منطقه عملیات غواصی سد لار را عنوان می کنم.

سد لار بزرگ ترین مخزن آبی با گنجایش ۹۶۰ میلیون متر مکعب برای تامین آب مصرفی کلان شهر تهران است. آب این سد از طریق یک تونل به طول ۱۹ کیلومتر ابتدا وارد نیروگاه کلان در منطقه لواسان کوچک و سپس به تهران بزرگ منتقل می گردد. برای رفع مشکل کم آبی تهران یک تونل در عمیق ترین نقطه سد حفر و سپس از طریق سه عدد پمپ بسیار قوی با قدرت ۱۸ متر مکعب در ثانیه آب به سمت تونل ۱۹ کیلومتری پمپاژ می گردد. در گذشته فقط در زمانی که آب سد بالا بود بصورت مستقیم آب به درون تونل منتقل می شد.

و اما غواصی در سد لار:

بریم به سمت مبحث اصلی!

در فصل زمستان منطقه لار دماوند، یکی از سرد ترین نقاط کشور است . ضخامت یخ سطح دریاچه گاهی به ۲ متر نیز می رسد. طی انجام کار از یکی از غواصان ورزشی برای همراهی و کمک درخواست همکاری کردیم و ایشان مشتاقانه پذیرفت. معمولا هر غواصی برای کارهای پیچیده و در شرایط سخت حس ماجراجویانه اش گل میکند. این دوست من هم از این قاعده مستثنی نبود. در اولین روزی که ایشان را به محل کار بردم، بعد از شکستن یخ و آماده شدن برای غواصی، توضیح کاملی برای نگهداری طناب لایف لاین و نحوه مخابره بین غواص و سطح به ایشان ارائه دادم.

شرایط محیطی محل مربوط به غواصی فوق:

• عمق عملیات ۱۸ متر
• دمای هوا ۲۰- درجه سانتیگراد
• دمای آب ۲ درجه سانتیگراد
• دید زیر آب با پرژکتور در بهترین حالت ۲۰ سانتیمتر

پس از شکستن یخ و رسیدن به بستر دریاچه می بایستی وارد یک تونل به طول ۴۵ متر برای رسیدن به دریچه تونل می شدم. بهتر است بدانید این تونل با عملیات انفجار در زیر آب ایجاد شد. پس از انتقال واریزه های انفجار زیر آبی بوسیله یک جرثقیل مجهز به گراپ، نوبت به پاکسازی داخل تونل از موانعی که برای جلوگیری از آسیب ناشی از موج انفجار به دریچه ورودی آب می شد رسید.

مرگ همین نزدیکی است !!!

پس از اتمام کار در عمق تونل با مخابره از طریق طناب لایف لاین اعلام کردم قصد برگشت به سطح آب رو دارم. اما پاسخی داده نشد! (غواص حاضر در سطح می بایستی پاسخ مخابره را بدهد). هوای سیلندر تنفسی ام رو به اتمام بود، چند بار دیگر مخابره کردم، و باز هم بی پاسخ ماندم.

در این لحظه تنها دو چیز به ذهنم خطور کرد. اول اینکه در سطح حتما اتفاقی افتاده و محافظم مرده! دوم نجات جانم بود. با جمع کردن طناب شروع به حرکت کردم، در اواسط تونل زیپ لباس درای سوتی که به تن داشتم به یک میله در بدنه تونل گیر کرد، با حفظ آرامش قلاب زیپ را آزاد کردم و بلاخره با لمس دیواره تونل فهمیدم به دهانه تونل رسیدم. در این لحظه هوای سیلندر تنفس ام تمام شد و من هنوز ۱۸ متر تا سطح آب فاصله داشتم. اگر سریع به سطح آب صعود می کردم قطعا دچار بیماری حاد غواصی می شدم.

با حفظ تمرکز و نثار هزاران فحش به کسی که در سطح آب بود و اینکه اگر زنده بمانم حتما اون فرد رو زنده نمیگزارم، بلاخره در لحظاتی بحرانی به سطح آب رسیدم. اولین کارم برداشتن ماسک و عمیق ترین تنفس عمرم بود.

به نظرتون چه اتفاقی در سطح افتاده بود؟

بله دوست همراه من در حال خالی بندی از غواصی های حرفه ایش برای یکی از گارگرانی که در محل حضور داشت بود!

فکر می کنید من چه کردم؟

همراه نادان من:

هیچ کاری نکردم، حتی باهاش حرف هم نزدم.

انسان وقتی اعتراض، دعوا و گلایه میکنه که قصد داره یه چیزی، یا یک ارتباط رو حفظ و اصلاح کنه. وقتی که حرفی نمیزنی یعنی اون آدم برات مرده.

بله، من اون فرد رو بخاطر بی توجهیش تو خودم کشتم و هرگز هم علی رغم درخواستش هیچ توضیحی بهش ندادم. لازمه بگم من هم انسان خوش شانس و هم عاشق زندگی و زنده ماندن هستم، به همین دلیل جان سالم از این معرکه بدر بردم. (جالبست بدانید معروف به نمیرالمومنین نیز هستم)

اما همکاران زیادی داشتم که جان خودشون رو بخاطر داشتن یک همراه نادان و بی مسئولیت از دست داده اند. خوشبختانه در حال حاضر تعداد غواصان باهوش و مسؤلیت پذیر بسیار زیاد شده است اما اگر به همان زمان برگردم، حتما به جای آن فرد یک موجود چهار پا (خر) را همراهم می بردم و طناب زندگیم را به پاش می بستم. حداقل می دونستم وقتی طناب لایف لاین رو بکشم به یک جایی متصل هست.

توضیح لازم:

اگر طناب لایف لاین رو بیشتر می کشیدم و سر طناب از حفره یخی که از آن وارد آب شدم پایین می آمد، مسیر برگشت رو گم می کردم.

سطح دریاچه پوشیده از یخ و زیر آب در تاریکی مطلق مطلق بود.

ضمنا جرات باز کردن طناب رو هم نداشتم، چون هنوز امید داشتم همراه نادانم طناب رو جمع کنه!

برخلاف خیلی از کسانی که لحظات قبل از مرگ رو میگن تجربه کردن و در اون زمان تمام خاطرات گذشته مثل فیلم از جلوی چشمانشون عبور کرده، من هرگز چنین چیزی رو تجربه نکردم.

دلیلش هم کاملا واضحه، میخواستم زنده بمانم. فقط عصبانی (آماده برای انتقام از کسی که جانم روو به خطر انداخته بود)، مصمم و متمرکز بر روی نکات ایمنی بودم.

فراموش نکنید اگر تصمیم بگیرید زنده بمانید، هرگز نمی میرید

بهتر است اشاره ای هم به غواص خوب همراه داشته باشم:

در سال ۱۳۷۴ به همراه یک تیم غواصی مشغول به ساخت یک اسکله ماهیگیری در 10 کیلومتری چابهار، بندر رمین بودیم. این اسکله از نوع کیسونی ( قطعات پیش ساخته بتونی) است. وقتی مشغول چک کردن یکی از قطعات برای اطمینان از قرار گیری صحیح بودم، ناگهان توسط غواص همراهم در زیر آب به شدت به عقب کشیده شدم. در کمتر از یک ثانیه شاهد برخود قطعه بتونی بعدی با قطعه ای که در حال بازدید آن بودم شدم. صدای برخورد به حدی بود که تا چند ثانیه گیج شدم.

اگر دوست غواصم حضور نداشت حتما جان خودم رو از دست می دادم. این غواص، آقای نایب بور، یکی از بهترین غواصان حال حاضر کشور در حوزه غواصی صنعتی است.

خطای مرگبار نتیجه بی دقتی یکی از غواصان حاضر در سطح و همچنین راننده جرثقیل بود. اگر همراه خوبی نداشتم حتما شما امروز این مطلب را نمی خواندید!

احمق ها می توانند همه جا حضور داشته باشند. بهترین و البته سخت ترین کار دنیا حذف احمق ها از محیط پیرامون مان است! زنده بودن، موفقیت، مرگ، ناکامی، بدبختی، خوشبختی، زیبایی و…. نتیجه انتخاب های ما در طول زندگی هستند. دوستان عاقل و خردمند، حرفه ای، مسؤلیت پذیر و با تجربه نقش به سزایی در موفقیت ما در غواصی خواهند داشت.

بزودی در بخشی جداگانه حوادث منجر به مرگ و صدمات جبران ناپذیر جسمی به غواصان حرفه ای ایرانی را برایتان به اشتراک می گذارم.

 چطور ایمن غواصی کنیم؟

غواصی کردن به خودی خود خطراتی را به همراه دارد. بنابراین بسیار اهمیت دارد که غواصی را با رعایت نکات و پارامتر هایی ایمن تر انجام دهیم.

نکات ضروری قبل از اقدام به غواصی

1. هرگز بدون چک آپ مخصوص غواصان و اطمینان از سلامت پزشکی، اقدام به رفتن زیر آب نکنید.
2. اگر از بیماریهای قلبی و ریوی رنج می برید حتما با یک پزشک متخصص در حوزه غواصی مشورت نمایید.
3. در هنگام ثبت نام برای آموزش غواصی، فرم پزشکی غواصان خود را حتما صادقانه پر کنید و با مربی غواصی در مورد سلامت خود صحبت کنید.

آموزش غواصی خوب جهت پیشگیری از تهدید و خطرات غواصی

از جمله پارامترهای آموزش غواصی خوب عبارتند از:

• مربی خوب (برای آموزش غواصی صحیح، یک مربی خوب، بسیار الزامی است)
• تجهیزات غواصی استاندارد
• در نظر گرفتن سلامت جسمی
• همراه شدن با غواص خوب

در واقع مراکز غواصی و فروشگاه های فروش تجهیزات غواصی به دلایل اخلاقی لوازم غواصی را در اختیار افراد بدون گواهینامه غواصی قرار نمی دهند. به همین دلیل ممکن است در زمان مراجعه به یک کلوپ غواصی یا فروشگاه غواصی از شما بخواهند تا دفترچه ثبت غوص شما (Log Book) را برای دیدن تعداد غواصی های شما ببینند.

مطلب خطرات غواصی در حال تکمیل شدن بوده و ادامه دارد. لطفا با نظرات و پیشنهادات خود ما را یاری رسانید.